آرا و اندیشه های حضرت مختوم قلی فراغی (رضی الله عنه و رضوا عنه) نظریه تجلی

فرهنگ نظریه های عرفای جهان اسلام، جلد دوم، انتشارات مختومقلی فراغی،

اساسی ترین بحث دراین نظریه، نور دلیل روشنی، و آشکار کننده جهان است.

قیلدی آنگا حق رحمت
نور تجلی قدرت

ترجمه؛
خداوند از لطف و رحمت، ظهور وجودات را روشن و آشکار کرد.

توضیح اول؛
خلقت جهان عبارت ازتجلی حق است که همه چیز را آفرید.

توضیح دوم؛
تا شاهد در مشهود فانی نشود، و بدو باقی نگردد، مشاهده او، نتوان کرد.

توضیح سوم؛
حضرت خواجه عبدالله انصاری (رضی الله عنه ورضواعنه) تجلی برقی است که چون تابان گردد، عاشق از تابش وی ناتوان گردد، تجلی ناگاه آید، ولی بردل آگاه آید،هر که را خبر پیش، تجلی را در، وی اثر بیش.

توضیح چهارم؛
هر جمالی مستلزم جلالی است، و در پس پرده هرجلالی، جمالی است، زیرا که جلال احتجاج حق است به حجاب عزت وکبریایی، تاهیچکس اورا به حقیقت و هویت چنانکه هست نشناسد،و جمال تجلی حق است به وجه وحقیقت خود از برای ذات خود

توضیح پنجم؛
خداوند، از زیبایی خود به هر موجودی دمیده، و از دیده هر موجودی از چشم عاشقی به تماشای آنها آمده است.

توضیح ششم؛
عرفای کبار چنین گفته اند؛
خداوند را با چشم خداوند دیدم.

توضیح هفتم؛
عرفای کبار، حتی شهود خود را هم شهود حق داند.

توضیح هشتم؛
همه موجودات از خزائن الهی در کل هستی گویا شده است.

توضیح نهم؛
جهان حق مشهود است، حقی است که درحضور ممکنات متجلی شده، ممکنات از این حیث که صور تجلی حق اند، در ذات خود وجودی ندارند، اما از حق برکنار نیستند.

توضیح دهم؛
عالم، صور تجلی الهی است.

توضیح یازدهم؛
خداوند باچیزی تجلی کند، آن را خاشع سازد، قال الله تعالی؛
هرچیزی که در زمین و آسمان است، خداوند را به پاکی ، ستایش می کنند

توضیح دوازدهم؛
عالم به نهایت نمی رسد و کامل نمی شود، جز درتجلی الهی، پس درهرچیزی آخرین علم، وجود دارد.

منابع وماخذ؛
۱-المعجم الصوفی، پروفسور سعاد الحکیم، استاد تصوف دانشگاه لبنان
۲-فرهنگ اصطلاحات عرفانی، پروفسور سید جعفر سجادی(رحمه الله علیه) استاد فلسفه و تصوف دانشگاه تهران