فرشتگان الهی در دیوان فراغی
بسم الله الرحمن الرحیم
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۳۲)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
فرشتگان الهی در دیوان فراغی
تحقیق و بررسی : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
چهار ملائکه¬ی مقرّب : عزرائیل- میکائیل- اسرافیل- عزرائیل
در روایات اسلامی، علاوه بر عدّۀ بی شماری از فرشتگان، این چهار فرشته فوق الذکر(چارمَلِک،چار ملایک) مقّرب درگاه خداوند هستند .
دورت فرشته دیریلیبأن گزرلر
محمد قبرینا گلسه گرکدیر
صدا چیقار فرشتأنینگ پریندن
”لبیک!” دیییپ توروپ گلر یریندن
*
اسرافیل هم قالماز ینه جبرائیل
میکائیل و قرقائیل و ر‌وائیل
بارچاسی‌نینگ جانین آلیپ عزرائیل
ینه اوز جانینی آلسا گرکدیر
*
قورت-قوش بیلن بارچا آدم دیره‌لر
دؤرت مقرّب ملایکه بویرولار
*
دؤرت مُقَرِّ‌ب ملایک‌لر گزرلر
بیر براقی طُرفه عجب بزأرلر
*
بو جهانا دورت پریشته گلرمیش
اسرافیل صورونی چالسا گرکدیر
*
میکاییل، اسرافیل، عزراییل بیله
گلدی‌لر، دوردولار جبراییل بیله
*
یر و آسمانداقی بولان سریشته
نظام برگن ارر شول دورت فرشته
میکاییل، اسرافیل، عزراییل آتلیغ
دوردۆنجی‌سی باردیر جبراییل آتلیغ
*
حضرت جبرییل – مأمور وحی بر انبیاست و جایگاهش در صدرة المنتهی است :
جبرائیل روح‌الامین :
نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِينُ ١٩٣
روح الامین [= جبرئیل] آن را فرود آورده است. (شعراء)
مخدومقلی: ـ اول نه شاکر، ازلده خذمت ادر اوستادا؟
معروفی: ـ روح‌الامین جبرائیل خذمت ادر اوستادا
*
یا آدی جبراییل ــ حقینگ امینی
منینگ صاحب جمالیمنی گؤردۆنگ می؟!
*
جبرائیلدان وحی ایندریپ روانا
کافرلارا شاه مردان یاراتدی
*
معراجینگ گیجه‌سی سیره باراندا
اول جبراییل امین بیله یؤر‌نده
*
والضحی‌دیر یوزلرینگ هر بیری‌گه ماه و لیل
سوره‌ی «اقرا» سانگا مژده گتیردی جبرائیل
*
یوسفنی سالدیلار ته زمینه
آنینگ داغ‌لی کؤنگلی بولدی کمینه
حق امر اتدی اول جبراییل امینه
بیر دمده یوسفنی نأتدی، یارانلار!
چاه ایچینده یاتدی اوچ گیجه-گوندیز
حضرتی جبراییل ساقلادی تمیز
*
مخدومقلی، فرمان بولدی الله‌دان
یره اینیپ گلدی عرش‌ِ اعلادان
جبراییل گتیرمیش اۇلۇغ درگاه‌دان
محمّده اینن کلامی گؤردۆم
*
“کُنْ” لفظیندن عالم‌نی
موجود اتگن الله سن
جبراییلنینگ الینده
کَو‌نی توتغان الله سن
*
خلیل گلدی تیغ چکمأگه
او‌غلو‌نی قُربان اتمأگه
قو‌یماغان قانین دؤکمأگه
جبراییلینگ یله‌گی‌دیر
*
محمدنی سرور ایلأپ جهانا
دییدی: «پیغمبرِ آخر زمانا»
جبرائیلدان وحی ایندریپ روانا
کافرلارا شاه مردان یاراتدی
*
دوردی شاعر:
ـ بیزدن سلام مخدومقلی استادا
آتامیز آدمینگ دونون کیم بیچدی؟
مخدومقلی:
ـ بیزدن جواب بولسون دوردی شاعره
جبراییل گتیردی، رضوانلار بیچدی
*
حضرت میکاییل – فرشته¬ی نزول رحمت و باران و برف و ارزاق بر موجودات می‌باشد:
رزق وکیلی گلر رزقینگ یۏق ادیپ
گؤورانگی قو‌رادیپ، یو‌لو‌نگ بک ادیپ
*
گؤتردی‌لر کۆیزانی گؤردی جبراییل اۏنی
میکاییل سیقدی یرنی آقدی قویی چشمه‌وار
*
میکاییل، اسرافیل، عزراییل بیله
گلدی‌لر، دوردولار جبراییل بیله
*
حضرت اسرافیل – مأمور زدن صور و دمیدن جان‌ها به بدن انسان‌ها می‌باشد :
آخر بیر گون بۏلار آخر زمانی
اسرافیل صور چالسا، بۏلارلار فانی
*
عیسی بیلن مهدی گلیپ، اوتن‌سونگ
اسرافیل بیر صیحه قیلار، یارانلار
*
اسرافیل صور چالار چیغیریپ هر یان
یۏق بولان جسدلر، آیریلیشان جان
کسیلن دامارلار، قو‌ری استخوان
آسغیرشیپ – آسغیرشیپ، تورار یارانلار
*
گوک اۏ‌پۇرلیپ داغلار سارسار یریندن
اسرافیل صۇرۇنی چالسا گرکدیر
*
حقدان غیری جانلی-جاندار قالینماز
اسرافیل جان تابشیر، صور هم چالینماز
*
اسرافیل صورینی آلار قولونا
گؤزۆن دیکر قادر حقینگ یو‌لو‌نا
چیغیر، صدا چکر ساغی-سولونا
جمله جاندار جانا گلسه گرکدیر
*
مونی اسرافیلا فرمان ایله‌گه‌ی
اسرافیل هم شول دم صۇرۇنی اۇرغای
بارچا جاندار اشدیپ، بیردن جان برگه‌ی
مولام یالنگیز اوزی قالسا گرکدیر
*
قیرق ییلدان سونگ ینه خالق الاشیا
اسرافیلنی ینه ایله‌ییپ إحیا
“او‌رغۇل صورونگنی!” دییپ ایله‌ییر نِدا
اسرافیل صورونی اورسا گرکدیر
*
بو جهانا دورت پریشته گلرمیش
اسرافیل صورونی چالسا گرکدیر
*
حجاب توتوپ یۆزۆنگه
اسرافیلنی رازینگا
حبیبینگنی اوزۆنگه
قُربت اتگن الله سن
*
اول قارانگقی گؤر ایچینده یاتار سن
بیچاره سن، حق بویروغین توتار سن
اسرافیل صوروندا یردن چیقار سن
محشر بار و، میزان بار و، صراط بار
*
یرلر او‌رار لرزانی
اسرافیلدان اۆین دؤرأر
*
اسرافیل صور چالسا، یر-گوک اگیلسه
شیطان صرصر اورسا، داغلار داغیلسا
دجّال دنیا اینسه، قو‌شو‌ن ییغیلسا
ایزی هندده بولار، اؤنگی قارس چیقار
*
چون توپراقدان بولموش عالی
اسرافیل صورونا باغلی
*
مخدومقلی او‌یار کلام سؤزۆنه
یر و گوک تو‌تاشار، داغلار دۆزۆنه
اسرافیل صور چالسا یرینگ یۆزۆنه
امیدسیز خاک تنه تأزه جان گلر
*
اسرافیل صور اوروپ، خلقلار دیریلسه
اهلی عالم عرصات‌غا سۆرۆلسه
*
اسرافیل صور اورسا یالان جهانا
جان نه یاغشا قالار، نه-ده یامانا
بیر ساعتدا قوپار آخرزمانا
اگر گلر بولسا قهری دلبرینگ
*
حضرت عزراییل – مأمور قبض جان‌هاست و هرجا برود تا جان نستاند بر نمی‌گردد :
قُلۡ يَتَوَفَّىٰكُم مَّلَكُ ٱلۡمَوۡتِ ٱلَّذِي وُكِّلَ بِكُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ تُرۡجَعُونَ ١١
[ای پیامبر،] بگو: «فرشتۀ مرگ که بر شما گماشته شده است، جانتان را می‌گیرد؛ آنگاه به سوی پروردگارتان بازگردانده می‌شوید». (سجده/۱۱)
تر آچیلان تازه گللر سو‌لاندا
عزراییل آدمینگ جانین آلاندا
*
مخدومقلی: – اول کیم ایدی بارچاغا اؤلچگ دۏنونی بیچدی؟
معروفی: – خیاط اجل دنیاده بارچانینگ دونون بیچدی
*
دمینگ فرشته‌سی دمینگ توکه‌دیپ
ایلینگ-گونونگ اؤزگه یو‌ردا چاغلارلار
*
اۇ‌چارینگ، یؤرأرینگ، تیلی سؤزلأرینگ
عزراییل جانینی آلار، یارانلار
عزراییل قهر ایله اینر شیطانا
شیطان عاجز قالیپ، قاچار هر یانا
بیلر کی، قوتولماز قاچیپ بیر یانا
سراندیب‌ده باریپ اؤلر، یارانلار
*
عزراییل هم برر امانت جانی
دورت فرشته تازه دیر‌لر، یارانلار
*
الله‌نینگ امریندن، حق فرمانیندان
عزرائیل اوز جانین آلسا گرکدیر
*
بارچاسی‌نینگ جانین آلیپ عزرائیل
ینه اوز جانینی آلسا گرکدیر
*
عزراییل اوز جانین اوزی آلارمیش
بارچا گیدیپ، حقینگ اؤزی قالارمیش
*
عاجز و شرمندأ‌گه
کویونگده درماندأگه
عزراییلنی بندأگه
نسبت اتگن الله سن
*
عملا‌ً صالحاَ یاغشی عمل قیل
بیر گون سانگا روان امر خان گلر
عزرائیل گلیبان سیقار آیاقدان
آغیز طرافیندان عزیز جان گلر
*
فرشتگان موکّل صراط :
نیچه‌لر قان ییغلاپ اوتر ظلماتدان
موکل فرشته قاقار صراطدان
*
هفتاد هزار فرشته :
ایلکی قات زمینینگ آدی رمکا دیر
عقیم آدلی یاویز یل‌لر آندا بار
یتمیش مۆنگ فرشته آندا ساقلاو دیر
مۆنگ قایم بوروندیق باغلار آندا بار
*
هشت فرشته (سکّیز ملِک) :
وَٱلۡمَلَكُ عَلَىٰٓ أَرۡجَآئِهَاۚ وَيَحۡمِلُ عَرۡشَ رَبِّكَ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَئِذٖ ثَمَٰنِيَةٞ ١٧
و فرشتگان بر کناره‌های آن [= آسمان] قرار می‌گیرند ؛ و آن روز، هشت [فرشته] عرش پروردگارت را بر سرِ خود حمل میکنند. (حاقه/۱۷)
توضیحات : عرش، بردارندگان عرش، ملائکه، کرسی، قلم، لوح، و مانند اینها از غیبیّات است و خارج از حوزۀ ادراکات و معلومات ما انسان ها است و ما بدانها ایمان داریم و از چند و چون و کم و کیف آنها بی خبریم .امام مالک (رح) می گوید : «ما به عرش ، مرکز فرماندهی الهی ایمان داریم ولی از چگونگی آن بی خبریم و درست نیست که از چند و چون آن سؤال کنیم. » (تفسیر نور، ص۱۲۱۱- تفسیر نورالکلام، ج۵، ص۴۲۷)
گؤک گؤترن سکیز ملک
”لا اله” دیله‌گی‌دیر(قاضی)
*
گؤنک گؤترن سکیز ملک
”سبحان الله” دیله‌گی‌دیر(نیک نهاد)
*
اگر سؤزه برسنگ قو‌لاق
فرشته‌لر دۇ‌رار لک-لک
گؤک گؤترن سکیز ملک
”لا اله” دیله‌گی‌دیر
*
زبانیه ملکلر
قوللاریندا گُرز دألمی؟
سکیز عرشی گؤترن
”لا اله” ورز دألمی؟
*
تسبیحات فرشتگان حَمَلَه هشتگانۀ عرش :
ٱلَّذِينَ يَحۡمِلُونَ ٱلۡعَرۡشَ وَمَنۡ حَوۡلَهُۥ يُسَبِّحُونَ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ … ٧
فرشتگانى كه عرش را حمل مى‌كنند و فرشتگانى كه گردِ آن حلقه زده‌اند ، پروردگارشان را به پاکی می‌ستایند . (غافر/۷)
گؤنک گؤترن سکیز ملک
”سبحان الله” دیله‌گی‌دیر (ن نیک نهاد)
توضیحات :
حمله عرش اشراف[بزرگان] ملائكه اند در كشاف آورده كه حق سبحانه جميع فرشتگان را مىفرمايد تا صبح و شام از روى اجلال و اكرام بر حمله[حمل کنندگان] عرش سلام میکنند،
در معالم از شهر بن حوشب نقل مى كند كه حمله عرش هشت اند چهار مى گويند سبحانك اللهم و بحمدك لك الحمد على حلمك بعد علمك و چهار ديگر مى گويند سبحانك اللهم و بحمدك لك الحمد على عفوك بعد قدرتك و گويا ايشان به نسبت كرم الهى با ذنوب بنى آدم اين كلمات مى گويند . (تفسیر حسینی، ص۱۰۵۷)
*
دُلدُل و ملک فرشته :
آزادی:
ـ حاضر ایه‌سی دلدلینگ
بیلرمی سن، کیمدیر، بیلینگ!
مخدومقلی:
ـ حاضر ایه‌سی دلدلینگ
ملک فرشته‌دیر بیلینگ!
توضیحات : دُلدُل نام ماده استر سپید به سیاهی مایل که حاکم اسکندریه به حضرت رسول صلی اﷲ علیه و آله و سلم فرستاده بود، آن حضرت به امیرالمؤمنین بخشیده برای سواری . (غیاث(
*
بیداری در سحر و آمین فرشتگان :
سحر توروپ، دعا قیل،“آمین!” دییسین فرشته
نه باردیر غافل یاتیپ، بیهوده اوتوریشدا
*
کرامُ الْکاتبین :
وَإِنَّ عَلَيۡكُمۡ لَحَٰفِظِينَ ١٠كِرَامٗا كَٰتِبِينَ ١١ يَعۡلَمُونَ مَا تَفۡعَلُونَ ١٢
و بی‌گمان، نگهبانانی [از فرشتگان] بر شما گمارده شده‌اند. که نویسندگانی بزرگوارند؛ آنچه را انجام می‌دهید، می‌دانند [و اعمال نیک و بد شما را ثبت میکنند]. (انفطار/۱۰،۱۱،۱۲)
کرامُ الْکاتبین ساغ و سۏلۇنگا
یازیپ، نامانگ تابشیر محشر، قۏلۇنگا
توضیحات : کرام الکاتبین ؛ هر یک از دو فرشته ٔ چپ و راست که ثبت اعمال آدمی کند . صاحب کشف الاسرار در تفسیراین دو آیه آرد: یعنی ملائکی که شما را نگاه می دارند و اعمالتان را در صحائف ثبت می کنند و چیزی از اعمال بنی آدم برایشان مخفی نماند. و گفته اند که منظور از «کراماً» یعنی شتاب میکنند در نوشتن حسنات و بازمی ایستند از نوشتن سیئات به امید استغفار و توبه پس می نویسند گناه و توبه را با هم . (از کشف الاسرار ج 1 ص 406)
*
هاروت و ماروت :
وَٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَمَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَمَٰرُوتَۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَزَوۡجِهِۦۚ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡۚ وَلَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖۚ وَلَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡۚ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ ١٠٢ (بقره/۱۰۲)
و [یهود] از آنچه شیاطین در [عهدِ] فرمانروایی سلیمان [از علم سحر بر مردم] می‌خواندند پیروی کردند [و مدعی شدند که سلیمان پادشاهی خویش را با سحر استوار کرده است]؛ و [حال آنکه] سلیمان [هرگز دست به سحر نیالود و] کافر نشد؛ ولی شیاطین [که] کفر ورزیدند، به مردم سحر می‌آموختند؛ و [نیز] از آنچه بر دو فرشته «هاروت» و «ماروت» در بابِل نازل شده بود [پیروی کردند]؛ و[لی آن دو فرشته] به هیچ کس چیزی نمی‌آموختند مگر اینکه [قبلاً از روی خیرخواهی به او] می‌گفتند: «ما وسیلۀ آزمایش هستیم؛ پس [با به کار بستن سحر] کافر نشو». [یهودیان] از آن دو [فرشته] چیزهایی می‌آموختند که [بتوانند] توسط آن میان مرد و همسرش جدایی افکنند؛ هر چند بدون اجازۀ الله نمی‌توانستند به وسیلۀ آن به کسی زیان برسانند؛ و چیزی می‌آموختند که [فقط] به آنان زیان می‌رساند و [هیچ] سودی به آنان نمی‌بخشید؛ و قطعاً [یهودیان] می‌دانستند که هر کس [مشتاق و] خریدارِ آن [جادوها] باشد، در آخرت بهره‌ای نخواهد داشت. اگر [حقیقت را] می‌دانستند، [متوجه می‌شدند که] چه بد و زشت بود آنچه خود را به آن فروختند!
توضیحات : «هارُوتَ وَ مارُوتَ نام آن دو فرشته است و ايشان بر آدميان گنهكار طعنه مى زدند حق تعالى فرمود كه ايشان بسته، نفس و هوااند و اگر شما را نيز همان حالت كه ايشان را هست بودى صدور عملهاى بدتر از افعال ايشان از شما امكان داشتى، ايشان استبعاد نمودند
و حق سبحانه نفس بشرى را بديشان داد و براى حكومت خلق بر زمين فرستاد، ايشان بر زمين آمده بر زنى زهره نام عاشق شدند و به سبب شرب خمر بر قتل به ناحق و سجده صنم اقدام نمودند و حق تعالى ايشان را از صعود بر آسمان منع كرد و عذاب بر ايشان در اين جهان مقرر شده و حالا در چاه بابل به موى سر آويخته معذب اند،
و انزال سحر بر ايشان به جهت آن بود كه در آن زمان سحره دعوى نبوت مى كردند و حق سبحانه در زمان حكومت ايشان و قبل از معصيت، اين علم بر ايشان فرستاد و گويند بوجه الهام ايشان را كيفيت اين علم در آموخت تا جمعى زيركان را تعليم دهند و ايشان بر كيفيت سحر و حقيقت آن مطلع شده معارض مدعيان نبوت گردند .» (تفسیر حسینی، ص۳۱)
مخدومقلی تعصیب ادیپ بیر ایشده
یر یۆزۆنده تو‌تماق اۆچین سریشده
هاروت، ماروت آدلی ایکی پریشده
بابیل قو‌یو‌سیندا چایا دوشدی‌لر
*
نکیر و منکر:
منکر و نکیر مسئول عذاب قبر و سؤال از بندگان در قبرهایشان هستند که احادیث صحیح بر آن دلالت دارند.
مُنکر، نکیر دار قبردا
سو‌راغ، سوال قیلماق حقدیر
ادن ایشلرینگ سو‌رالار
گون قیزار، میزان قورولار
*
جانینگ آلیپ قوش قولتوغینا سالارلار
جسدینگنی یر اویونده قویارلار
“من ربک؟” دییپ منکر نکیر گلرلر
سوالی‌غا جواب یامان قین گلر
*
آخرت اؤیۆنه التیپ سالارلار
حق رحمت اتسین دییپ دعا قیلارلار
“من ربک؟” دییپ، منکر- نکیر گلرلر
جوابین برمه‌سنگ، وای‌لاری باردیر
*
قۏ‌قۇشیپ اعضالاریم، هَیبَتدا آلسا جانیمی
«ربّینگ کیم؟» دییپ سۏ‌رسالار منکر-نکیر اعمالیمی
موندا حاصل قیلماسام همراه نورِ ایمانیمی
اول قیامتدا نه یوز بیرلن سانگا بارغای منأ
*
منکر، نکیر دار گؤر ایچره گلرلر
“تانگری، پیغامبرینگ کیم؟” دییپ سورارلار
بیلمز ارسنگ، چوخ عذابلار بررلر
گرزی بار و، قهر بار و، هیبت بار
*
منکر-نکیر سۏرار، قۏیماز خوشونگا
هیچ هارایینگ یتمز دگره داشینگا
یاغشی-یامان، ادن ایشینگ باشینگا
بیرین-بیرین قایدیپ گلسه گرکدیر
*
قیلنی قیرقا بؤلمأگه منکر نکیر تاییار بار
موندا بیر آزار برسنگ، اوندا یوز مونگ آزار بار
*
اول منکر و نکیرلر، دورمادی‌لار بیر زمان
شول یرده ربّیم گوروپ، دوغری مکانا گلدیم
*
فرشتگان نگهبان دوزخ (زبانیه) :
زبانیه ملکلر گرزینی تۇتمۇش
تره‌زی قۇرۇلمیش، گۆن نۇری گیتمیش
*
زبانیه ملکلر
قوللاریندا گُرز دألمی؟
سکیز عرشی گؤترن
”لا اله” ورز دألمی؟
*
گر اولوم بولسا ایدی، ایستأردینگ اؤلگه‌ی سن او گون
گُرزی آستیندا ملک ضربیندا قالغای سن او گون
*
عزازیل :
عزازیل کلمه عبری به معنی عزیز خدا، لقب ابلیس پیش از رانده شدن که از جملۀ مقرّبان بود. (فرهنگ عمید)
قوللوق ایلأپ قایم خذمتدا دۇردی
ملکلر سرینده آنگا یر بردی
آدم سجده‌سینده تکبّر اۇردی
عزازیل‌غا طوقی دۆشن گۆن‌لر، هی!
*
اۏتدان عزازیل یارالدی
یدی قات یرده جای آلدی
قوللوق ایلأپ، گؤگه قالدی
استادی ملکلر بۏلدی
*
مخدومقلی، سوز دیینگده، سوز آخرین آنگلاغین
ارسه عزازیلی شیطان قیلان اول زبانی‌دیر
*
مَلِک لر (فرشتگان) :
قو‌للو‌غیندا گۆن خجالت ایچره قالمیش هم زمین
هم فلک اۆزره ملکلر، دییدیلر صد آفرین
*
یارادان الله‌دان فرمان یتیشسه
یتمیش مۆنگ صف ملک دۆشر بو غُصّا
هر صَفی إنس، جِنا یتمیش مۆنگ حِصّه
آلیپ گلیپ، یر یۆزۆنه چؤکرلر
*
مُحَمَّد گلر دییپ آسمان ایشیگنه
ملکلر مُشک ایله عنبر ساچدی‌لار
باغلی ا‌ردی، آچیلمازدی او‌ّلدان
قیرق گوندن ایلری قاپی آچدی‌لار
*
اول جانور اؤلر، خلق اوندان دینار
اۏغۇل، قیز آز دورار، خلق اۇجی سینار
آدم سای اۏن ملک آسماندان اینر
آغلاشیپ، هر یردن صد فغان گلر
*
اینانماسانگ، خبر آلغیل عارفدان
آندان سونگ دیله‌گیل، گل شو غریبدان
سامِرّا دشتینه، مشرق- مغربدان
ملکلر ضرب اوروپ سۆرسه گرکدیر
*
گورمه‌سم سویله‌من او‌ی بیله چندن
مقصدینا یتر ییقیلان چیندان
یاری‌سی ملک‌دن، یاری‌سی جیندان
مجاورسیز بۏلماز اۆستی آتامینگ
*
ییلانلار چیرپینیپ هاشلار
ملکلر جانینگا باشلار
ایچیانلار اؤورۆلیپ دیشلأر
تنینگنی، بی‌نماز چرکین
*
ملکلر گوتریپ، گُرزلر اۇرارلار
اندامینگدان سوو دک آقار زَهَرلر
هاشلاشیپ دۇرارلار یانینگدا مارلار
اندامینگدان سۏرار قانینگ، غیبتکش
*
ملکلر میداندا توتوپ ا‌گلأرلر
تامو‌غ اورتاسیندا التیپ باغلارلار
سینه‌لارینگ جیغیر-جیغیر داغلارلار
کؤپ قالار سن قارا گونده، چیلیم‌کش
*
قطره قطره نوروندان جمعی ملک‌لرنینگ باری
بیر عزیز آدم یارادیپ بارچاغا خان ایلهدی
***
توضیحات: وظایف ملائکه
«ملائکه لشکری از لشکریان الله تعالی هستند و خداوند بسیاری از اعمال بزرگ را به آنها سپرده است. وظایف آنها بزرگ است و بخشیدن قدرت به آنها بر تأیید آن صحه می‌گذارد. و بر اساس شأن و مقامشان کارهایی به آنها واگذار کرده است:
۱- از آنها جبریل مسئول وحی از طرف الله تعالی به سوی پیامبران علیهم الصلاه و السلام می‌باشد. او افضل ملائکه و گرامی‌ترین آنها نزد خداوند است و خداوند او را با دو صفت قوت و ادای امانت مهم (وحی الهی به پیامبران) وصف کرده است.
۲- و از ملائکه میکائیل علیه السلام مسئول باران و نباتات است و ذکر او در قرآن [البقره: ۹۸] آمده است.
۳ـ و از ایشان اسرافیل علیه السلام مسئول صور است، صور به معنی شیپور بزرگ است که در آن می‌دمند. اسرافیل سه بار در صور می‌دمد: نفخه هراس، نفخه مرگ و نفخه زنده شدن. [النمل: ۸۷، الزمر: ۶۸] و او سومین ملائکه افضل است .
همچنین در سنت نیز در دعای پیامبر صلی الله علیه و سلم در نماز شب آمده که می‌فرمود: «اللهم رب جبریل ومیکائیل وإسرافیل)«ای پروردگار جبریل، میکائیل و اسرافیل …(. به خاطر همین علما این سه ملائکه را افضل تمام ملائکه‌ها می‌دانند.
۴ـ و از ایشان، ملک الموت عزرائیل علیه السلام مسئول گرفتن ارواح است. [السجده: ۱۱] ملائکه‌هایی به ملک الموت کمک میکنند. بنده را بر حسب عملش، اگر محسن و نیکوکار باشد در بهترین شکل و اگر گنهکار باشد در بدترین شکل جان او را می‌گیرند. [الأنعام: ۶۱]
۵- و از ایشان، ملائکه کوه‌ها است،
۶- و از ایشان ملائکه رحِم است،
۷- و از آنها ملائکه‌هایی هستند که حامل عرش می‌باشند[المؤمن:۷ الحاقه: ۱۷]
۸- و از جمله آنها نگهبان بهشت است[الزمر: ۷۳ الرعد: ۲۳]
۹- و از جمله آن ملائکه‌ها، نگهبان جهنم است. از او به خدا پناه می‌بریم و ایشان ملائکه قهر و غضب هستند که رأس آنها ۱۹ نفر می‌باشند. [المؤمن: ۴۹- العلق: ۱۷-۱۸- المدثر: ۳۰-۳۱]
۱۰- و از جمله آنها، زائران بیت المعمور است.
۱۱- و از آن جمله ملائکه‌هایی هستند که می‌گردند و بر مجالس ذکر سایه می‌افکنند.
۱۲- و از آنها کسانی هستند که نویسندگانی گرامی‌اند و کارشان نوشتن اعمال خلق است و بر آنها نگهداری میکنند. [الإنفطار: ۱۰-۱۲، ق: ۱۷-۱۸]
۱۳- و از ایشان منکر و نکیر مسئول عذاب قبر و سؤال از بندگان در قبرهایشان هستند که احادیث صحیح بر آن دلالت دارند.
اینها مشهورترین ملائکه هستند که نصوص به وسیله ذکر وظایف و اسم‌هایشان آمده است، بر بنده ایمان به آنها به صورت معین و تصدیق کردن آنچه که نصوص در حق آنها بر آن دلالت دارد واجب است. و الله تعالی اعلم.»
(برگرفته: از وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت)
منابع :
۱. قرآن مجید
۲. نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی ، با همکاری استادان عطا گزلی، تاقی زاده ، گری
۳. سایت جامع التفاسیر و الترجمات
۴. سایت خبرگزاری بین المللی قرآن ، ایکنا
. ۵ـ پایگاه اطلاع رسانی حوزه
۶- وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت
۷. تفسیر نور، تفسیرحسینی، تفسیر نورالکلام
۸.فرهنگ عمید و غیاث اللغات