شعر : معنی بیلمز یاشیندا (فراغی)
بسم الله الرحمن الرحیم
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۶)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
شعر: معنی بیلمز یاشیندا
(صفحۀ ۵۹ ، ۶۰ نسخۀ قاضی) ـ مضمون : مراحل سنّ آدمی
فهرست مطالب :
۱ـ کامل شدن عقل انسان در چهل سالگی
۲ـ اشعار دیگر فراغی در مورد چهل سالگی
۳ـ ويژگی عدد چهل از نگاه قرآن و روايات
۴ـ شعری از سعدی در مورد چهل سالگی
۵ـ افزایش مشکلات و ناتوانی جسمی در سالمندان
۶ ـ اشعاری دیگر در مورد پیری و ناتوانی از فراغی
۱ـ عقل انسان در چهل سالگی جمع و کامل گردد
حَتَّىٰٓ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُۥ وَبَلَغَ أَرۡبَعِينَ سَنَةٗ (احقاف/15)
[او پرورش می‌یابد] تا به حد رشد برسد و در چهل سالگى [كه توان جسمی و ذهنی‌اش کامل است] .
قیرقدا عقل جم بولار آدمزادینگ باشیندا
عقل انسان در چهل سالگی جمع و کامل گردد
*
۲ـ اشعار دیگر فراغی در مورد چهل سالگی
قیرقینگا قدم اۇ‌ردۇنگ کامل سن ، هو‌شا یتدینگ
*
قیرقیمدا قۏیو‌لیپ کأسأم دۏلمۇشام اللیمده الیمگه تسبیح آلمیشام
*
قیرقینگدا دورت کأسأنگ دۏلوپ گچیپ، گور (سن) سانا گلدینگ
*
۳ـ ويژگی عدد چهل از نگاه قرآن و روايات
در قرآن مجید در آيه ۱۵ سوره مباركه «احقاف» از چهل سالگی انسان ياد شده و اين كه خداوند به همه انسان‌ها درباره نيكی به پدر و مادر سفارش كرده است ؛ اما فقط نيكوكاران به اين سفارش الهی عمل و به پدر و مادر خود نيكی می‌كنند و اين نيكی را تا رسيدن به رشد كامل خود و رسيدن به چهل سالگی ادامه می‌دهند ؛ آن‌گاه در چهل سالگی دعا می‌كنند و از خداوند توفيق می‌طلبند تا در برابر نعمت‌هايی كه خود و پدر و مادرشان از آن برخوردار بوده‌اند ، شكرگزار او باشند.
برخی، سر تأكيد آيه بر چهل سالگی را اين دانسته‌اند كه از يك سو معمولاً عقل انسان در اين سن كامل می‌شود و در همين زمان حجت خداوند بر او تمام شده ، جهالت جوانی از وی فاصله گرفته ، حق واجب خداوند را در نيكی به پدر و مادر می‌شناسد و از سوی ديگر در چهل سالگی صفات اخلاقی در وی قوی شده ، از آن پس به آسانی از او جدا نمی‌شود .
عدد چهل در فرهنگ دينی و اسلامی در ميان ساير اعداد از جايگاه ويژه‌ای برخوردار است.
اهميت چهل سالگی انسان قابل انكار نيست ، چنانكه در روايات متعددی از پيامبر (ص) آمده است: هنگامی كه بنده به چهل سالگی می‌رسد خداوند به دو فرشته مراقب او می‌گويد : از اين پس بر او سخت بگيريد و همه كارهای كوچك و بزرگ و زياد و كم را ثبت كنيد.
اين روايات همه از اين حقيقت خبر می‌دهند كه شخصيت انسان تا چهل سالگی شكل گرفته و از آن پس تحولات درونی در او سخت‌تر می‌شود.
دانشمندان مسلمان به‌ويژه آنان كه مشرب عرفانی دارند ، به عدد چهل در زمينه خودسازی به ديده اهميت می‌نگرند و برای اين عدد در فعليت يافتن استعدادهای انسان و كامل شدن فضايل اخلاقی و پيمودن درجات معرفت تأثيری ويژه قائل هستند.
آن چه قابل انكار نيست ، اهميت اين مرحله از عمر انسان است ؛ چنان كه در حديث آمده است : كسانی كه به چهل سالگی می رسند و توبه نمی‌كنند ، شيطان دستی به صورت آنها كشيده ، می‌گويد : پدرم فدای رويی كه رستگار نمی‌شود ، اين روايات همه از اين حقيقت خبر می‌دهد كه شخصيت انسان تا چهل سالگی شكل گرفته ، و از آن پس ، تحولات درونی در او سخت‌تر می‌شود.
*
۴ـ شیخ سعدی چه زیبا سروده است :
چهل سال عمرِ عزیزت گذشت مزاجِ تو از حالِ طفلی نگذشت
همه با هوا و هَوَس ساختی دَمی با مَصالِح نَپَرداختی
مَکُن تکیه بر عمرِ ناپایدار مباش ایمن از بازیِ روزگار
*
۵ـ افزایش مشکلات و ناتوانی جسمی در سالمندان
وَمَن نُّعَمِّرۡهُ نُنَكِّسۡهُ فِي ٱلۡخَلۡقِۚ أَفَلَا يَعۡقِلُونَ ٦٨
و ما به هر کس که عمر طولانی بدهیم، در آفرینش دگرگونش می‌کنیم [و او را به ناتوانی ذهنی و بدنیِ دوران کودکی برمی‌گردانیم]. پس آیا [دربارۀ قدرت پروردگار] نمی‌اندیشند؟
یتمیشده لأش قاقلانار جان جسدده ساقلانار
قایغی – حسرت چۏ‌قلانار کؤستی بۏلار ایشینده
در هفتاد سالگی‌اش ، با آنکه زنده است ولی از نظر جسمی فرسوده ، و غم و حسرت در او فراوان و در کارهایش نقصان و کمی و کاستی باشد .
***
۶ـ اشعاری دیگر در مورد پیری و ناتوانی از فراغی
قُواتی یۏق تۇتاندا اینجالمایین یاتاندا
یاش سگسنه یتنده تانیماز اۇغراشاندا
*
قوجالدیقچا، گیدر سۆ‌نگّۆ‌نگ قُواتی ییگیتلیگینگ زوری دیزا میهماندیر
٭
یتمیشده “حق” دییپ قالدینگ قُوّاتینگ یۏق، ییقیلدینگ
قوجالدینگ، ایشدن قالدینگ سؤیله، نه پیشأ یتدینگ
٭
یتمیش بأشده آه چکیلر سگسنده دیشینگ دوکولر
سگسن بأشده بیل بوکولر کیریش‌سیز کمانا گلدینگ
٭
یتمیشده آغیری ایندی دیزیما سگسنیمده غبار ایندی گوزۆمه
تۏغسانیمدا هۇش قالمادی اؤزۆمه عقل-هوشدان جدا دۆشن گۆن‌لریم
…………………………
منابع :
۱. قرآن مجید ۲. التاج الاصول ۳ . نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی ، با همکاری استادان عطا گزلی، تاقی زاده ، گری ۴. سایت جامع التفاسیر و الترجمات ۵. کلیات سعدی ۶. خبر گزاری بین المللی قرآن
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.