شرح و بررسی شعر گورگاچ رسول
بسم الله الرحمن الرحیم
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۲)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
موضوع : شرح و بررسی شعر گؤرگاچ رسول
(صفحۀ ۵۶ نسخۀ قاضی)
فهرست مطالب :
۱ـ پیروزی مسلمانان و سرنگونی بُت ها در فتح مکّه ۲ـ اصحاب پیامبر از آتش جهنّم مصون هستند ۳ـ حوادث شگفت هنگام ولادت حضرت محمد (ص) ۴ـ پیامبر اسلام رحمتی براى جهانیان ۵ ـ آدم (ع) صَفِیّ الله (برگزیدۀ خدا) ۶ ـ آیا طوفان زمان نوح (ع) همه جهان را فرا گرفت؟ ۷ـ صعود حضرت عیسی (ع) روح الله به آسمان ۸ ـ حضرت موسی(ع) کلیم الله ( هم سخن خدا ) ۹ـ لولاک لما خلقت الأفلاک ۱۰ـ معراج حضرت محمد (ص) ۱۱ـ اعتراف امت های گذشته به بعثت محمد (ص) ۱۲ـ خبر جانگداز وفات رسول الله (ص)
۱ـ پیروزی مسلمانان و سرنگونی بُت ها در فتح مکّه
إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١ وَرَأَيۡتَ ٱلنَّاسَ يَدۡخُلُونَ فِي دِينِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا ٢
[ای پیامبر،] هنگامی که یاری الله و پیروزی فرا رسد [و فتح مکه رخ دهد]، و مردم را ببینی که گروه‌گروه در دین الله داخل می‌شوند.
…………………………
توضیح : « این حادثه فتح مکّه در زمان حیات رسول اکرم (ص) بوده ، در بین فُتوحات نیز اُمّ الفُتوحات و نصرت روشنی به حساب می آید ، از این جهت که بُنیان شرک را (در جزیرة العرب) ریشه کن ساخت ». (مصحف محشّی ، صفحه۶۰۳)
*
وَقُلۡ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَزَهَقَ ٱلۡبَٰطِلُۚ إِنَّ ٱلۡبَٰطِلَ كَانَ زَهُوقٗا ٨١
و بگو: «حق [= اسلام] آمد و باطل [= شرک] نابود شد . به راستی که باطل نابودشدنی است» .
…………………………
توضیح : « روایت شده است وقتی که پیامبر (ص) در سال فتح وارد مکّه شد ، در اطراف کعبه ۳۶۰ بت قرار داشت . پیامبر (ص) با چوبی که در دست داشت آنها را می زد و می گفت : وَقُلۡ جَآءَ ٱلۡحَقُّ وَزَهَقَ ٱلۡبَٰطِلُۚ إِنَّ ٱلۡبَٰطِلَ كَانَ زَهُوقٗا ، تمام بت ها واژگون گشته و آنگاه پیامبر (ص) دستور شکستن آنها را داد و شکسته شدند ». (ترجمه صفوة التفاسیر ، جلد ۲ ، صفحه ۶۴۵)
*
دُشدی بِر خوشلِق جَهانه نُصرتِنگ گورگچ رسول
سَرنگون بولدی صَنَم لر لُمعتِنگ گورگچ رَسول
شادی‌ایی در جهان بر پا شد از شکوه نصرتت ، ای رسول
سرنگون گشتند بتها ، از تلألؤ لَمعتت ، ای رسول
*
۲ـ اصحاب پیامبر از آتش جهنّم مصون هستند
« دربارۀ صحابۀ کرام این اظهارات ما تنها حسن ظن و خوش گمانی محض نیست ، بلکه قرآن مجید این باور را بارها تصدیق کرده است و طی اعلامیه‌های مختلفی که گاهی در حق گروهها و طبقه‌های مخصوصی از طبقات صحابه و گاهی در حق عموم صحابه پیشین بیان کرده ، به آگاهی مسلمانان رسانیده است که خداوند متعال از همه آنها (صحابه کرام) راضی و خشنود است.
در بیعت حدیبیه که آن را به سبب بشارت قرآن بیعت رضوان و بیعت شجره نیز می‌نامند در حق حدود هزار و پانصد نفر صحابه که در آن بیعت شریک بودند با الفاظ واضح ، اعلان فرموده است :
﴿لَّقَدۡ رَضِيَ ٱللَّهُ عَنِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ يُبَايِعُونَكَ تَحۡتَ ٱلشَّجَرَةِ﴾
«خداوند متعال از ایمانداران راضی شد زمانی که با تو در زیر درخت بیعت می‌کردند».[الفتح: 18] .
در حدیثی رسول الله می‌فرماید : «کسانی‌که در این بیعت تحت الشجرة شریک بوده‌اند ، آتش دوزخ نمی‌تواند آنها را لمس نماید». روایات متعدد دال بر همین مضمون با الفاظ مختلف و با سند صحیح در کتب حدیث و تفسیر موجود است .
درباره عموم صحابه کرام اعم از اولین و آخرین اعلامیه و بخشنامه زیر در سوره توبه ، چنین آمده است : ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ١٠٠﴾ [التوبة: 100] .
«و مهاجرین و انصاری که (در ایمان آوردن) بر همه سابق و مقدم هستند و (از سایر امت) کسانی که با خلوص نیت از آنها پیروی نمودند ، خداوند از همه آنها خشنود شد و آنها نیز از او راضی شدند و خداوند برای ایشان باغ‌هایی را مهیا ساخته است که در زیر آنها نهرها جاری و روان است و همیشه در آنجا خواهند ماند ، این است کامیابی بسیار با عظمت».
در سوره «حدید» درباره صحابه کرام اعلان فرموده است: ﴿وَكُلّٗا وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلۡحُسۡنَىٰ﴾ [الحدید: 10]. «خداوند با هر یک از آنان وعده حسنی کرده است».
سپس در سوره انبیاء درباره حُسنی ، ارشاد می‌فرماید :
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ سَبَقَتۡ لَهُم مِّنَّا ٱلۡحُسۡنَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ عَنۡهَا مُبۡعَدُونَ ١٠١﴾ [الأنبیاء: 101].
«همانا کسانی‌که بر ایشان از طرف ما حسنی مقدّر و مقرّر شده است آنها از آن (دوزخ) دور کرده می‌شوند».
مفهوم این آیه واضح است که در حق همه صحابه ف
یصله شده است که از جهنم دور کرده خواهند شد». (مقام صحابه ، محمد شفیع دیوبندی ، ترجمۀ سربازی ، صفحه ۸۱ تا ۸۳)
تاپدی دوزخدان آمان، کیم صُحبَتینگ گؤرگچ رسول
ز آتش دوزخ در امان ماند هر که شد همصحبتت ، ای رسول
*
۳ـ حوادث شگفت هنگام ولادت حضرت محمد (ص)
به هنگام میلاد رسول خدا ، اتفاقات شگرفی به ظهور رسید و بسیاری از مورخان ، از حوادث زیر، مقارن ولادت یاد کرده اند:
ایوان کسری در مداین ، لرزید و 13 یا 14 کنگره آن فرو ریخت ـ آتشکده فارس ، پس از هزار سال ، خاموش شد ـ دریاچه ساوه خشک گردید ـ بت ها ، همگی به رو درافتادند ـ نوری درخشش پیدا شد که فضای مکه را روشن نمود ـ شیاطین که تا آن لحظه به عالم بالا راه داشتند و صدای ملائکه را می شنیدند ، برای همیشه ، طرد شدند. (تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 55)
سن که گلدینگ دُنیأگه، بُت‌لار بۏ‌لۇ‌ندی سرنگون
آرتدی اسلام شهرتی، کافرلار اۏلدی هم زبون
آنگاه که پای بر این دنیا نهادی ، بتها بگشتند سرنگون
شهرت اسلام افزون گشت ، کافران هم بگردیدند زبون
*
۴ـ پیامبر اسلام رحمتی براى جهانیان
وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمينَ : ما تو را جز براى رحمت جهانیان نفرستادیم .
عموم مردم دنیا اعم از مؤمن و کافر همه مرهون رحمت تو هستند، چرا که نشر آیینى را به عهده گرفتى که سبب نجات همگان است.
ایکی دنیا بۏلدی خوشنود، رَحمتینگ گؤرگچ رسول
دو دنیا خشنود گردیدند از مشاهده رحمتت ، ای رسول
*
۵ ـ آدم (ع) صَفِیّ الله (برگزیدۀ خدا)
حرمت ایله حق سلام برگن ، صفی الله کیبی
هم (آدم) صفی الله که (برای اولین بار) با حرمت و احترام ، به خداوند سلام کرد .
از القاب دیگر حضرت آدم (ع) : ابوالبشر ، ابومحمّد ، ابو الوری ، معلّم الاسماء ، صفیّ الله ، و خلیفة الله ، پدرهمۀ مردمان و نخستین انسانی است که خداوند از خاک آفریده است . (دانشنامه قرآن ، خرمشاهی ، ج۱ ،ص۲۲)
مساله صفی و برگزیده بودن و مجتبی و گزینش برخی از مخلوقات بر برخی دیگر ، در آیات و روایات فراوانی مورد توجه قرار گرفته است . قران کریم در آیات متعدّدی به این مساله پرداخته و پیامبرانی چون آدم ، ابراهیم ، اسحاق ، یعقوب ، طالوت ، نوح ، آل ابراهیم ، آل عمران ، مریم ، موسی (علیهم السلام) و به طور کلی بندگانی را به عنوان بندگان برگزیده الهی[باعباراتی همچون : اصطفی ـ اصطفاک ِـ اصطفاه ـ اصطفیتک ـ اصطفیناه] معرفی می کند . لذا در قرآن مجید اصل برگزیده بودن و صفی شدن ، اختصاصی به حضرت آدم (علیه السلام) ندارد.
*
۶ ـ آیا طوفان زمان نوح (ع) همه جهان را فرا گرفت؟
عالَمی غرق ایله‌گن، نوح نبیّ الله کیبی
هم نوح نبی الله ، که به خاطر او جهانی را غرق نمود .
راجع به جهانگیر بودن طوفان در عصر حضرت نوح (ع) دو دیدگاه کلی وجود دارد.
یکی می گوید طوفان نوح همۀ کرۀ زمین را در برگرفته است ، دیگری برخلاف آن براین عقیده اندکه طوفان در محدودۀ سکونت نوح و قوم او (عراق) بوده است و هرکدام از این دو گروه برای اثبات مدعای خود دلائلی را اقامه نموده اند .
*ادلۀ قائلین به عالم گیر بودن طوفان حضرت نوح :
۱ـ دلیل عقلی ، می گویند : بعید نیست که طوفان جهانی باشد و همۀ زمین را فرا گرفته باشد چرا که حضرت نوح (ع) جزء پیامبرانی است که بر تمام کره زمین مبعوث شده است ، به اصطلاح جزء پیامبران اولوالعزم و اوّلین آنها بوده است .
۲ـ دلیل تاریخی و باستان شناسی،
بعضی می گویند : تاریخ گواه این موضوع است که طوفان نوح جهان گیر بوده است ودلیل آن را چنین مطرح کرده اند ، اکتشافات نشان داده اند که ماهی های فسیل شده و اسکلت های حیوانات و انسانهای مکشوفه در زمانهای بعد از قلل کوه ها ، جز طوفان نوح چیزی دیگری نمی تواند مبدأ و منشأ آنها باشد .
و در تاریخ آمده است که بعد از طوفان تنها نسل حضرت نوح (ع) در روی زمین باقی مانده اند و حضرت نوح را پدر دوم مردم روی زمین می دانند و جمعیت فعلی دنیا را به نژاد های مختلفی تقسیم می کنندکه همگی نسبشان به فرزندان نوح (ع)می رسد ، مثلاً مردم خاور میانه وخاور نزدیک را از نژاد سام و قارۀ آفریقا را از نژاد حام و چین و اطراف آن را از نژاد یافِث بشمار آورده اند .
از کسانی که بر جهان گیر بودن طوفان نوح (ع) پافشاری دارد مورّخ نامی وسر شناس جهان اسلام آقای مسعودی است، وی می گوید: «. .. وقد غرق جمیع الارض… » ونیز ابن اثیر و ابن جریر از این موضوع بشدت دفاع می کند .
۳ـ دلیل قرآنی
در این زمینه آیات زیادی است که دلالت دارندکه طوفان همۀ کرۀ زمین را در نوردیده است .
به چند آیه ذیل دقت نمائید :
* آنجائی که حضرت نوح در بارۀ مردم نفرین می کند ومی گوید : « وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیارًا » پروردگارا از کافران در روی زمین هیچ دیّاری باقی مگذار. توضیح مطلب اینکه در آیه از کلمۀ ارض (زمین) استفاده شده و می دانیم که معنی ارض وسیع و گسترده است و همۀ جهان را شامل می شود وهیچ قیدی در آیه موجود نیست که نقطۀ خاصی را مشخص کند.
* بعد از ساختن کشتی وقتی که وعدۀ عذاب الهی می رسد خداوند به حضرت نوح امر می کند که از هر نوع حیوان یک جفت در کشتی جای داده و باخود بردار: « حَتَّی إِذَا جَاء أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِیهَا مِن کلٍّ زَوْجَینِ اثْنَینِ. ..» تا آن زمان که فرمان ما فرا رسید ، و تنور جوشیدن گرفت ، (به حضرت نوح ) گفتم از هر حیوان یک جفت[ نر و ماده ] در کشتی حمل کن ، منظور از این دستور ، حفظ نسل حیوانات در روی زمین بوده و منظور از غرق هم همۀ اهل زمین مطرح است. (با اختصار از خبرگزاری رسمی حوزه)
*
۷ـ صعود حضرت عیسی (ع) روح الله به آسمان
خداوند به مسأله عروج حضرت عیسی (ع) به آسمان در سوره های آل عمران (۵۵) و نساء اشاره نموده است . در سوره نساء می فرماید :
… وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينَۢا ١٥٧ بَل رَّفَعَهُ ٱللَّهُ إِلَيۡهِۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمٗا ١٥٨
و یقیناً او را نکشته‌اند. بلکه الله او را به سوی خویش بالا بُرد ؛ و الله شکست‌ناپذیرِ حکیم است. (۱۵۷و ۱۵۸ نساء)
گؤکده گۆن‌گه یار اۏلان، عیسای روح الله کیبی
هم عیسی روح الله، که در آسمان همره خورشید گردید
در قرآن کریم ، آیه ای وجود دارد که در معرفی این پیامبر الهی بیان می دارد که :
“إِنَّمَا الْمَسیحُ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلى مَرْیَمَ وَ رُوحٌ مِنْه” یعنی همانا مسیح ، عیسی بن مریم فرستاده پروردگار و کلمه و روح اوست که در مریم دمیده شده است.
و با استناد به این آیه است که از واژه “روح الله” به عنوان یکی از اسامی عیسی(ع) در متون اسلامی استفاده شده است.
با وجود اینکه برخی ویژگی‌ها ، در اشیا و افراد مختلف و فراوانی وجود دارد ، اما پاره‌ای از دلایل ، موجب آن می‌شود که این ویژگی‌ها در فرد یا شیء خاصی به صورت برجسته اعلام شده و به عنوان نمونه ، از میان تمام آسمان‌ها و زمین که متعلق به خداست ، کعبه به عنوان بیت‌الله معرفی شود . در همین راستا و با وجود آنکه تمام پیامبران و افراد با ایمان ، منتسب به روح خدا می‌باشند ، اما چنین نسبتی در ارتباط با حضرت عیسی (علیه‌السلام) و نیز حضرت آدم (علیه‌السلام) به دلیل کیفیت منحصر به فرد آفرینش آن دو ، به صورت برجسته‌تری نمودار شده و بر همین اساس نیز عیسی (علیه‌السلام) به روح‌الله معروف شده است ، بدون آنکه چنین لقب و عنوانی، خلل و خدشه‌ای در عبودیت و بندگی او وارد نموده یا اینکه او را به مرتبه الوهیت برساند. (با اختصار از سایت ویکی پرسش)
*
۸ ـ حضرت موسی(ع) کلیم الله ( هم سخن خدا )
نیچه مۆنگ پیغمبر اۏل، موسی کلیم الله کیبی
هم موسی کلیم الله ، که از چندین هزار پیغمبر برتر بود
در قرآن مجید و طی آیات متعدّدی سخن از تکلّم خداوند با حضرت موسی(ع) شده است.
قرآن در آیه 164 سوره نساء از تکلّم خداوند با حضرت موسی(علیه السلام) سخن گفته و می فرماید : (و خداوند با موسى سخن گفت) ؛ «وَ كَلَّمَ اللَّهُ مُوسى تَكْليمَا».
در آیات 143 و 144 سوره اعراف نیز به موضوع تکلم خداوند با آن حضرت اشاره کرده و می فرماید : «وَ لَمَّا جاءَ مُوسى لِمِيقاتِنا وَ كَلَّمَهُ رَبُّه»؛ (و هنگامی كه موسی به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت)
و فرمود : (اى موسى ! من تو را با رسالت هاى خويش و با سخن گفتنم [با تو] بر مردم برترى دادم و برگزيدم ) ؛ « يا مُوسى إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسالاتِي وَ بِكَلامِي».
علاوه بر آیات فوق ، خداوند متعال در آیه 253 سوره بقره در بیان برتری پیامبران الهی بر یکدیگر می فرماید : (بعضى از آن رسولان را بر بعضى ديگر برترى داديم ؛ برخى از آنها خداوند با ایشان سخن مى گفت) ؛ «تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ».
*
۹ـ لولاک لما خلقت الأفلاک
اشاره است به حدیث قدسی که خدای تعالی خطاب به رسول اکرم صلی اﷲ علیه و سلّم فرموده است : « لولاک لما خلقت الافلاک » ؛ اگر تو نبودى ، جهان را نمى آفریدم .
قالدی‌لار حیراندا لَولاکَ خلقتینگ گؤرگچ رسول
همگی در حیرت ماندند ، از مشاهده خلقت لولاکَت ، ای رسول
*
۱۰ـ معراج حضرت محمد (ص)
معراج ، به عروج پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به آسمان‌ها گفته می‌شود. طبق گزارش منابع دینی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از مکه به مسجدالاقصی و از آنجا به آسمان‌ها عروج کرد . در شب معراج با ملائکه دیدار و گفتگو نمود ، جایگاه اهل بهشت و اهل دوزخ را مشاهده کرد ، با برخی از پیامبران دیدار کرده و گفتگویی میان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خداوند صورت گرفته که به حدیث قدسی مشهور است . داستان معراج در دو سوره اسراء و نجم آمده است.
اۏل شب معراج خبر یتگچ سانگا معشوقدان
عرش- فرش اۏلمۇش تَجلّی، چون مونونگ د‌ک شَوْقدان
بو مُقَرِّب لر بَسی با بهره‌دیر بو ذَوْقدان
هم بساط قرب اۆزره باردینگ اۏ‌تو‌ردینگ فَوْقدان
قۏیدی دیش بارماقغا مۇنلار قربتینگ گؤرگچ رسول
آن شب معراج که خبر رسید به تو از معشوقت
عرش و فرش به تجلی درآمدند ، از اینچنین شوق و بشارتی عظیم
این مقرّبان از این ظرایف و ذوقها ، بسی با بهره اند
و به جهت این بساط قرب ، رفتی و در رأس مجلس نشستی
و هزاران انگشت در دهان ، حیران ماندند از مشاهده اینچنین قرابتت ، ای رسول
*
۱۱ـ اعتراف امت های گذشته به بعثت محمد (ص)
وَلَمَّا جَآءَهُمۡ كِتَٰبٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ وَكَانُواْ مِن قَبۡلُ يَسۡتَفۡتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِۦۚ فَلَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ ٨٩
و هنگامی که از سوی الله کتابی (به نام قرآن) به آنان رسید که تصدیق‌کننده ی تورات بود (و موافق نشانه هایی که با خود داشتند و نیز با آنکه) پیشتر (با استناد به بعثت پیامبر خاتم) امید پیروزی بر کافران را مطرح می کردند ، زمانی که پیامبرِ (خاتم) ، مطابق نشانه هایی که او را با آن شناختند ، نزدشان آمد ، به او کفر ورزیدند . پس نفرین الله بر کافران است. (۸۹ بقره)
دَورِ سابِق ده اوتَن لر بار جمالنگ اوچن اَنین گردشی شایسته قالان مُعتقد دورلر یقین
(نسخه نیک نهاد ، صفحه۱۹)
***
۱۲ـ خبر جانگداز وفات رسول الله (ص)
صحابه کرام (رض) با توجّه به محبت بیش از اندازه ای که با رسول الله (ص) داشتند و از آنجا که با زندگی کردن در سایۀ پر عطوفت وی چنان انس گرفته بودند که فرزندان در آغوش پدران انس می گیرند ، از این جهت ، خبر وفات رسول اکرم (ص) برای شان همچون صاعقه ای ناگهانی بلکه شدیدتر از آن بود . بعضی از صحابه حاضر نبودند خبر وفات را باور نمایند . این خبر خُرد کننده به بیرون رخنه کرد و آفاق مدینه را تاریک و دلگیر ساخت . انس (رض) می گوید : روزی نیکوتر و درخشانتر از روزی که رسول خدا (ص) بر ما وارد گردید و روزی دل آزارتر و تاریکتر از روز وفات رسول خدا (ص) ندیده ام . (سیرة النبی مبارکپوری ص۶۷۳ – نبی رحمت ندوی ص ۴۰۸)
حمدینگا دیللر قصوردیر، عرش و فرش‌لر آغلادی
بی دهان و بی زبان اۏت‌لار، آغاچ‌لار آغلادی
اشک آبین جوشدوریب، بو داغ و داشلار آغلادی
یدی گۆن کعبه داشیندا قۇرت – قۇشلار آغلادی
آیدیار مخدومقلی ، بو فرقتینگ گؤرگچ رسول
زبانها قاصر از حمد تو و عرش و فرش گریانند
نباتات و درختانِ بی دهان ، با زبانِ بی زبانی گریانند
این سنگها و کوهها با اشک دیدگان جوشان خود گریانند
هفت شبانه روز در طواف کعبه، درندگان و پرندگان گریانند
گوید مخدومقلی ، این بخاطر مشاهده فراقت است ، ای رسول
…………………………
منابع :
۱ـ قرآن مجید۲ـ التاج الجامع للأصول فی أحادیث الرسول۳ـ نرم‌افزار دیوان مخدومقلی فراغی ، با همکاری استادان عطا گزلی، تاقی زاده ، ترجمه فارسی گری . ۴ـ سایت جامع التفاسیر و الترجمات . ۵ ـ با اختصار از مقالات سایت های مختلف۶ ـ الجامع الصغیر۷ـ مقام صحابه ، دیوبندی ۸ـ دیوان فراغی نسخه استاد مراد دردی قاضی ۹ـ دیوان فراغی استاد نیک نهاد ۱۰ـ سیرة النبی مبارکپوری ۱۱ـ نبی رحمت ندوی ۱۲ـ مصحف محشّی شورای عالی قرآن ۱۳ـ ترجمه تفسیر صفوة التفاسیر۱۴ـ ترجمه تفسیر صفوة التفاسیر ۱۵ـ دانشنامه قرآن ، خرمشاهی .
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.