آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۲۱)
بسم الله الرحمن الرحیم
فهرست مطالب:
آراء و اندیشه های مخدوم قلی فراغی از دیدگاه قرآن و احادیث نبوی (۲۱)
(با همکاری بنیاد فرهنگی نظریۀ همگرایی تمدن ها)
تحقیق و بررسی : حافظ اراز محمد آخوند یمرلی
(از صفحۀ ۸۴ تا صفحۀ ۸۸ نسخۀ قاضی)
۱ـ یکی از جلوه های حکومت حضرت سلیمان ؛ گروهی از جن تحت فرمان ایشان بود :
وَمِنَ ٱلۡجِنِّ مَن يَعۡمَلُ بَيۡنَ يَدَيۡهِ بِإِذۡنِ رَبِّهِۦۖ وَمَن يَزِغۡ مِنۡهُمۡ عَنۡ أَمۡرِنَا نُذِقۡهُ مِنۡ عَذَابِ ٱلسَّعِيرِ ١٢
و گروهی از جنیان ، به فرمان پروردگارش ، نزد او کار می‌کردند و هر یک از آنان که از فرمان ما سرپیچی می‌کرد ، از عذاب سوزان به او می‌چشاندیم .
دؤولره حُکم ادن اوُل سلیمانی اوُلار بیلن یولا گیتمه دینگ دنیا
*
۲ـ فقیر و توانگر بودن در اختیار خداوند قادر :
قُلِ ٱللَّهُمَّ مَٰلِكَ ٱلۡمُلۡكِ تُؤۡتِي ٱلۡمُلۡكَ مَن تَشَآءُ وَتَنزِعُ ٱلۡمُلۡكَ مِمَّن تَشَآءُ وَتُعِزُّ مَن تَشَآءُ وَتُذِلُّ مَن تَشَآءُۖ بِيَدِكَ ٱلۡخَيۡرُۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ ٢٦
[ای پیامبر،] بگو : «بار الها ، ای فرمانروایِ هستی ، هر کس را بخواهی حکومت می‌بخشی و از هر کس بخواهی حکومت را بازپس می‌گیری ؛ و به هر کس بخواهی عزت [و قدرت] می‌دهی و هر کس را بخواهی خوار می‌داری . [پروردگارا ،] خوبی به دست توست و بی‌گمان ، تو بر هر چیزی توانایی .
بیرونی شاه ادر، برر کؤپ رواج
بیر نیچه لر ییغلار، بیر پولا محتاج
کیم لر چاره تاپماز، اؤتر ناعلاج
هر کیمه یۆز الم قۏییار بو دنیا
*
(صفحۀ ۸۵ نسخۀ قاضی)
۳ـ عصای حضرت موسی (ع) :
قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّؤُاْ عَلَيۡهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَىٰ غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مََٔارِبُ أُخۡرَىٰ ١٨
او گفت: «این عصای من است؛ بر آن تکیه می‌کنم و با آن برای گوسفندانم [برگ درختان را] فرومی‌ریزم و کارهای دیگری [نیز] با آن دارم [که برآورده می‌کنم].
خدانینگ بنده‌سی حضرتی موسی
اۏ‌ت اییدی، سوو ایچدی، قولوندا عصا
*
۴ـ هر نفسی مرگ را خواهد چشید :
كُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَةُ ٱلۡمَوۡتِۖ ثُمَّ إِلَيۡنَا تُرۡجَعُونَ ٥٧ (عنکبوت)
هر کسی چشندۀ [طعم] مرگ است ؛ آنگاه به سوی ما بازگردانده می‌شوید.
قُلۡ إِنَّ ٱلۡمَوۡتَ ٱلَّذِي تَفِرُّونَ مِنۡهُ فَإِنَّهُۥ مُلَٰقِيكُمۡۖ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ٨ (جمعه/8)
مخدومقلی سؤزی تۆکنمز ادا
اجل یاقانگ تو‌تار، شاه بیلن گدا
*
(صفحۀ ۸۶ نسخۀ قاضی)
۵ـ هر گاه خداوند اراده کند چیزی را، آن چیز کن فیکون شده و آنی موجود می شود :
إِنَّمَا قَوۡلُنَا لِشَيۡءٍ إِذَآ أَرَدۡنَٰهُ أَن نَّقُولَ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ ٤٠
سخن ما دربارۀ چیزی که آن را اراده کرده‌ایم فقط این است که به آن می‌گوییم : «موجود شو» ، پس بی‌درنگ موجود می‌شود.
این آیه با کمی تفاوت در عبارت در سُوَر بقره/ 117- آل عمران/ 47- نحل/40- مریم/ 35-یس/82 – غافر/68 نیز آمده است .
قادر الله قدرتیندان یارانلار “کاف و نوُن” دان برپا بولدی بوُ دنیا
*
۶ـ خلقت اوّلیه حضرت آدم و حوّا و گسترش نسل آنان :
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ وَخَلَقَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَبَثَّ مِنۡهُمَا رِجَالٗا كَثِيرٗا وَنِسَآءٗۚ … ١ (نساء)
ای مردم، از پروردگارتان پروا کنید [همان ذاتی] که شما را از یک تن آفرید و همسرش را [نیز] از او آفرید و از [نسلِ] آن دو، مردان و زنان بسیاری پراکند؛
خلق ایله‌دی ایکی ماه لقانی
آنینگ اولادیندان دولدی بو دنیا
*
۷ـ غرق شدن پسر نوح به همراه دیگر غرق شدگان :
قَالَ سََٔاوِيٓ إِلَىٰ جَبَلٖ يَعۡصِمُنِي مِنَ ٱلۡمَآءِۚ قَالَ لَا عَاصِمَ ٱلۡيَوۡمَ مِنۡ أَمۡرِ ٱللَّهِ إِلَّا مَن رَّحِمَۚ وَحَالَ بَيۡنَهُمَا ٱلۡمَوۡجُ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُغۡرَقِينَ ٤٣
[پسرِ نوح] گفت: «به کوهی پناه خواهم برد که مرا از آب محافظت کند». [نوح] گفت: «امروز هیچ نگهدارنده‌ای در برابر فرمان الله نیست، مگر کسی که [الله] به او رحم کند» و[لی ناگاه] موج در میان آن دو فاصله انداخت؛ پس [پسر نوح نیز] از غرق‌شدگان گردید.
نوحینگ امتینه بردی طوفانی منکرلرنی غرقاب اتدی بو دنیا
*
(صفحۀ ۸۷ نسخۀ قاضی)
۸ ـ رنج و محنت پیامبران در این دنیا :
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَلَمَّا يَأۡتِكُم مَّثَلُ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُمۖ مَّسَّتۡهُمُ ٱلۡبَأۡسَآءُ وَٱلضَّرَّآءُ وَزُلۡزِلُواْ حَتَّىٰ يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصۡرُ ٱللَّهِۗ أَلَآ إِنَّ نَصۡرَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ ٢١٤
[ای مؤمنان ،] آیا پنداشته‌اید که وارد بهشت می‌شوید و حال آنکه هنوز مانند آنچه بر [سرِ] پیشینیان شما آمد ، بر [سرِ] شما نیامده است؟ دشواری و زیان به آنان رسید و [چنان سختی کشیدند و] به لرزه افتادند که پیامبر و کسانی که با او ایمان آورده بودند گفتند: «یاریِ الله کی فرا خواهد رسید؟» آگاه باشید! بی‌تردید ، یاریِ الله نزدیک است.
پیغمبر لار موُندان وفا گؤرمه دی
محنت چکدی ذوق و صفا گؤرمه دی
*
۹ـ نپرداختن قارون زکات اموال خویش را
وَٱبۡتَغِ فِيمَآ ءَاتَىٰكَ ٱللَّهُ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ ٱلدُّنۡيَاۖ وَأَحۡسِن كَمَآ أَحۡسَنَ ٱللَّهُ إِلَيۡكَۖ وَلَا تَبۡغِ ٱلۡفَسَادَ فِي ٱلۡأَرۡضِۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُفۡسِدِينَ ٧٧ قَالَ إِنَّمَآ أُوتِيتُهُۥ عَلَىٰ عِلۡمٍ عِندِيٓۚ … ٧٨
و با آنچه الله به تو بخشیده است، [ثوابِ] سرای آخرت را بجوی و [در عین حال،] بهره‌ات را از [زندگی] دنیا نیز فراموش نکن؛ و چنان که الله به تو نیکی کرده است، تو نیز [به بندگانش] نیکی کن و هرگز در پیِ تبهکاری [و فساد] در زمین نباش. بی‌تردید، الله مفسدان را دوست ندارد».
[قارون] گفت: «آنچه به من داده شده، در نتیجۀ [قدرت و] دانشی است که نزد من است» …
مال ییغنادی قارون زکات برمه دی
مالی بیلن یره یوتدی بو دنیا
*
۱۰ـ فرو رفتن قارون و خانه اش در قعر زمين :
فَخَسَفۡنَا بِهِۦ وَبِدَارِهِ ٱلۡأَرۡضَ فَمَا كَانَ لَهُۥ مِن فِئَةٖ يَنصُرُونَهُۥ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُنتَصِرِينَ ٨١
سپس قارون را همراه خانه‌اش در زمین فروبردیم ؛ آنگاه هیچ گروهى نداشت كه او را در برابر [عذاب] الله یاری كنند و [خود نیز] نتوانست به خویشتن یاری رساند.
مال ییغنادی قارون زکات برمه دی مالی بیلن یره یوتدی بو دنیا
*
۱۱ـ هر گاه اجل بیاید به تاخیر نمی افتد :
يَغۡفِرۡ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمۡ وَيُؤَخِّرۡكُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّىۚ إِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ إِذَا جَآءَ لَا يُؤَخَّرُۚ لَوۡ كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٤
[که اگر چنین کردید، الله] گناهانتان را می‌آمرزد و تا زمان معیّنی به شما مهلت می‌دهد؛ زیرا هنگامی که اجل الهی فرا رسد، تأخیر نخواهد داشت، اگر می‌دانستید»
ییگیت جانلار قووانماغیل گورکونگه
گلسه جلاد اجل قویماز ارکینگه
*.
ناگهان یتسه اجل برمس آنگا بیر دم آمان
بو شیرین جان آجیغیندان قیلغای سن آه و فغان
*
۱۲ـ حساب و میزان ترازوی روز قیامت حق است :
وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِينَ ٱلۡقِسۡطَ لِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَيۡٔٗاۖ وَإِن كَانَ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٍ أَتَيۡنَا بِهَاۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَٰسِبِينَ ٤٧
روز قیامت ، ما ترازوهای عدل را [برای حسابرسی در میان] می‌نهیم ؛ آنگاه به هیچ کس [کمترین] ستمی نمی‌شود ؛ و اگر [کردارشان] همسنگِ دانۀ خَردَلی باشد ، آن را [به حساب] می‌آوریم ؛ و کافی است که ما حسابرس باشیم .
قورولار تره زی تانگلا قیامت اول گون سنی حساب ایلار بو دنیا
*
۱۳ـ باد در اختیار و نیز چشمۀ مس [گداخته] در تسخیر حضرت سلیمان (ع) :
وَلِسُلَيۡمَٰنَ ٱلرِّيحَ غُدُوُّهَا شَهۡرٞ وَرَوَاحُهَا شَهۡرٞۖ وَأَسَلۡنَا لَهُۥ عَيۡنَ ٱلۡقِطۡرِۖ … (12)
و برای سلیمان، باد را [به خدمت گماشتیم] که [در وزشِ] صبحگاهان، مسیر یک ماهه را طی می‌کرد و شامگاهان [نیز] مسیر یک ماهه را می‌پیمود ؛ و چشمۀ مس [گداخته] را برایش روان ساختیم .
دیرناق بیله داغلار دیلن بنی جان سوُوا ، یله حُکم ایله گن سلیمان
*
تختینی یل چکن حکمی سلیمان قالمادی ، دنیادن گیتدی ، یارانلار!
*
۱۴ـ توبۀ حقیقی و نصوح :
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ تُوبُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِ تَوۡبَةٗ نَّصُوحًا عَسَىٰ رَبُّكُمۡ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمۡ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدۡخِلَكُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ … ٨
ای کسانی که ایمان آورده‌اید ، به سوی الله توبه کنید ؛ توبه‌ای خالصانه . امید است پروردگارتان گناهانتان را از شما بزداید و شما را به باغ‌هایی [از بهشت] وارد کند که جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است؛
قُلزم گُنــــــاهی نینگ ترینگ دردینی چین توبـــــــــه قوُروُدار آنگا اِم بولوُپ
*
خالقا ، بیهوده عمریم بادا گچدی بیلمه دیم آلمادیم توبۀ نصوح ، ظلمت یاراغین قیلمادیم
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.